Big Sale
(Áp dụng theo chu kỳ tự nhiên, chủ động trước khi siết nước, phù hợp vườn sau mưa lũ)
Tổng quan thời vụ ra hoa tự nhiên ở Tây Nguyên
Theo dương lịch, sầu riêng Tây Nguyên thường ra hoa tự nhiên từ tháng 2 đến tháng 4. Vì vậy, bà con thường siết nước trước đó khoảng 1 tháng (thường rơi vào tháng 1 đến tháng 2).
Để siết nước và ra hoa thuận lợi, quy trình vô lân chặn đọt tạo mầm nên triển khai sớm trước thời điểm dự kiến siết nước tối thiểu 1 tháng đến 1,5 tháng. Thực tế có thể bắt đầu từ tháng 12, tháng 1 hoặc tháng 2 tùy vùng, độ cao vườn và thời tiết.
Lưu ý thêm về những năm nhuận âm lịch: tết âm lịch có thể rơi vào cuối tháng 2 dương lịch. Nếu khu vực có rét hoặc lạnh gây “miên dạng” sinh lý, nên điều tiết xử lý trước khi rét đến, hoặc tận dụng giai đoạn tết để cây ra hoa sau tết an toàn hơn.
Vì sao Tây Nguyên dễ chủ động hơn khi xử lý ra hoa
Cùng một nguyên lý xử lý ra hoa trên một cơi đọt, nhưng Tây Nguyên thường có thời gian phát triển cơi dài hơn (có thể 60 ngày hoặc hơn, tùy độ cao vườn). Nhờ đó, các thao tác bón gốc, phun dưỡng cơi, tạo mầm, chặn đọt, cắt nước có khoảng cách rộng hơn và dễ chủ động hơn so với nhiều vùng có chu kỳ cơi ngắn.
Dù ở vùng nào, quy trình vẫn cần đủ các nhóm bước chính:
+ Nuôi cơi bằng dinh dưỡng gốc và hữu cơ
+ Dưỡng cơi qua lá
+ Tạo mầm và điều chỉnh cơi
+ Chặn đọt và tạo mầm thân
+ Cắt nước tạo khô hạn
+ Phá miên trạng kích mắt cua
Bước 1 Nuôi cơi đầu cơ từ mũi giáo đến mở cặp lá đầu tiên
Giai đoạn này quyết định nền lá và sức cơi. Bà con có thể chọn 1 trong 2 hướng làm phổ biến dưới đây.
Phương án 1 Bón kết hợp dinh dưỡng nuôi cơi ngay đầu cơ
Thường dùng khi thời tiết khô ráo, chủ động tưới đẫm để hòa tan phân. Có thể tham khảo liều cho cây 4 đến 6 năm tuổi:
DAP khoảng 300 g đến 500 g mỗi cây
NPK nuôi cơi khoảng 300 g đến 500 g mỗi cây
Hữu cơ khoảng 3 kg đến 5 kg mỗi cây
Có thể bón 1 lần nếu thuận lợi lao động và thời tiết. Nếu có điều kiện, chia 2 lần cách nhau khoảng 10 ngày giúp hấp thu đều và ổn định hơn.
Phương án 2 Vô lân nung chảy sớm để cải tạo đất và “đi lân” dài hơi
+ Lân nung chảy là nhóm tan chậm, nên ưu tiên đưa vào đầu cơ để có thời gian phân giải. Có thể tham khảo:
+ Lân nung chảy khoảng 4 kg đến 5 kg mỗi cây
Sau khi bón lân nung chảy khoảng 10 ngày đến 14 ngày, bón tiếp nửa phần nuôi cơi bằng npk và hữu cơ để thúc đọt. Không nên trộn lân nung chảy chung với các loại phân muốn tan nhanh vì dễ làm chậm hiệu quả “nuôi cơi”.
Gợi ý thêm về Supe lân
Nếu bà con chọn Supe lân, có thể bón sau khi cặp lá đầu tiên đã mở, không cần quá sớm như lân nung chảy. Tham khảo liều cho cây 4 đến 6 năm:
Supe lân khoảng 4 kg đến 5 kg mỗi cây
Bước 2 Dưỡng cơi qua lá và đưa lân sớm
Giai đoạn dưỡng cơi giúp lá dày, xanh, đồng đều, đồng thời tạo nền cho các lần tạo mầm sau.
Một hướng làm thường gặp là đưa nguồn lân cao không kali để thúc mở lá sớm và tạo mầm lần 1. Ví dụ với công thức 10-60-0, có thể tham khảo nồng độ khoảng 2 g cho 1 lít nước.
Khi dưỡng cơi, nên phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, phun ướt đều hai mặt lá, có thể lặp lại sau 7 đến 10 ngày tùy tình trạng cơi.
Nếu cơi yếu sau mưa lũ, có thể ưu tiên bổ sung thêm amino acid và trung vi lượng phù hợp để tăng quang hợp và “lên lá”.
Bước 3 Tạo mầm và điều chỉnh cơi khi đã mở cặp lá thứ hai
Khi cơi đã mở cặp lá thứ hai, màu lá và độ đồng đều bắt đầu thể hiện rõ. Đây là thời điểm thích hợp để thực hiện tạo mầm lần 2 và điều tiết cơi bằng bộ đôi lân cao phối hợp mkp.
Một bộ tham khảo thường được dùng:
+ 10-60-10 khoảng 1 kg cho 200 lít
+ MKP khoảng 500 g cho 200 lít
Ở Tây Nguyên, do chu kỳ cơi dài, giai đoạn này thường chưa cần đẩy mkp quá cao. Mục tiêu là làm cơi “đều nhịp”, tăng tích lũy và hướng tới lá dày xanh đậm.
Nếu trong các lần dưỡng trước chưa dùng amino hoặc sản phẩm hỗ trợ xanh lá, có thể cân nhắc phối hợp liều hợp lý để lá lên màu rõ hơn và cơi ổn định hơn.
Bước 4 Chặn đọt và tạo mầm thân khi cơi đã mở hết lá và bắt đầu lụa vàng
Đây là bước quan trọng để dừng sinh trưởng đọt và chuyển mạnh sang sinh sản. Thời điểm thực hiện là khi lá đã mở hoàn toàn, bắt đầu lụa vàng, cứng lá.
Tiêu chuẩn màu lá trước khi chặn đọt
Bộ lá đạt yêu cầu thường xanh đậm, bóng, có xu hướng xanh đen. Nếu lá còn nhạt, thường là lân chưa đủ hoặc tích lũy chưa đạt, cần tăng cường tạo mầm hợp lý trước khi cắt nước.
Công thức phun chặn đọt tham khảo
+ MKP thường ở mức 1 kg cho 200 lít
+ NPK 10-60-10 tùy màu lá: Nếu lá đã đẹp, có thể 1 kg cho 200 lít; nếu lá còn nhạt, có thể tăng lên khoảng 1,5 kg cho 200 lít
Ngoài phun qua lá, bón gốc cũng rất quan trọng. Nếu bà con vẫn bón nhiều đạm và tưới đầy đủ, chặn đọt sẽ khó thành công. Giai đoạn này nên ưu tiên nguồn kali cao qua gốc để siết sinh trưởng. Có thể chọn npk có tỷ lệ kali cao nhất trong công thức, liều tham khảo 300 g đến 500 g mỗi cây (cây 4 đến 6 năm). Nếu thời tiết ấm bất thường hoặc có mưa gây áp lực đi đọt, có thể cân nhắc bổ sung kali đơn ở mức hợp lý.
Phun tạo mầm thân
Sau khi chặn đọt và tạo mầm qua lá, nên có bước phun lân tạo mầm vào thân cành phía trong, tập trung khu vực mong muốn ra hoa. Có thể dùng NPK 10-50-0 hoặc 10-60-10, liều 1 kg đến 1,5 kg cho 200 lít tùy màu lá.
Bước 5 Cắt nước tạo khô hạn đúng thời điểm
Cắt nước là thao tác chuyển pha sinh trưởng sang sinh sản, giúp hình thành mắt cua đồng đều.
Nguyên tắc cắt nước:
Chỉ cắt nước sau khi đã hoàn chỉnh bón gốc cuối cùng và các lần phun chặn đọt tạo mầm
Sau cử phun tạo mầm thân, vẫn cần ẩm độ nhất định để cây tiếp nhận tốt, sau đó mới ngưng tưới hoàn toàn
Làm sạch cỏ dại giúp đất khô nhanh và khô hạn hiệu quả hơn
Thời gian từ lúc cắt nước đến khi mắt cua xuất hiện thường khoảng 3 đến 4 tuần. Một số vườn thuận tiết có thể thấy mắt cua sớm hơn.
Xử lý tình huống đi đọt trong giai đoạn cắt nước
Trong quá trình cắt nước, nếu gặp vài ngày ấm bất thường hoặc ẩm độ không khí cao, cây có thể sáng mũi giáo. Lúc này cần xử lý nhanh, không để mũi giáo kéo dài thành “đuôi tôm” sẽ khó quản lý và làm trễ ra hoa.
Giải pháp thường dùng là phun siết nhẹ bằng mkp hoặc kali phù hợp kết hợp sản phẩm hỗ trợ chặn đọt sinh học, phun phủ bộ lá ngoài ngay khi phát hiện dấu hiệu sáng mũi giáo.
Lưu ý: khu vực Tây Nguyên thường không ưu tiên lạm dụng hóa chất ức chế mạnh vì có thể gây hệ quả về sau như khó kéo cuống hoa, chậm phục hồi gibberellin, tăng aba và tăng nguy cơ rụng hoa rụng trái khi nuôi trái. Chủ trương an toàn là ưu tiên thuận tự nhiên, đúng kỹ thuật dinh dưỡng và nước.
Khi mắt cua xuất hiện tưới lại thế nào để tránh ra mầm lá
Khi mắt cua đã xuất hiện, bà con không nên tưới lại ngay. Nên quan sát thêm 5 đến 7 ngày (có thể 7 đến 10 ngày tùy vườn) để phân biệt mầm hoa và mầm lá.
Dấu hiệu mầm lá: thường có phần xanh dẹp, chùm có cả lá lẫn hoa, búp ngắn, cuống ngắn, sau này dễ rụng và chất lượng trái kém ổn định.
Dấu hiệu mầm hoa: dạng tròn, màu vàng ống, không thấy phần xanh dẹp, chùm hoa rõ và đồng đều.
Bước phá miên trạng kích mắt cua phát triển đồng đều
Khi mắt cua xuất hiện khoảng 5 đến 10% là có thể bắt đầu phá miên trạng. Không cần chờ đúng tỷ lệ tuyệt đối, quan trọng là không để quá trễ.
Một giải pháp phổ biến là dùng kali nitrat với nồng độ 5 g đến 10 g cho 1 lít nước. Tương ứng phuy 200 lít khoảng 1 kg đến 2 kg, tùy thuận tiết. Có thể phối hợp thêm sản phẩm sinh học hỗ trợ để giảm hiện tượng khô mắt cua và giúp mắt cua nhú đồng đều.
Nếu sau 4 đến 5 ngày thấy mắt cua vẫn nhú chậm, có thể lặp lại lần 2 và tập trung phun vào các cành còn ít mắt cua, cành đã ra nhiều thì không cần phun dày.
Lưu ý quan trọng về cadimi trong phân lân và cách giảm rủi ro
Phân lân có thể mang theo cadimi và một số kim loại nặng tùy nguồn quặng và công nghệ sản xuất. Dù chọn loại lân nào, nguyên tắc giảm hấp thu kim loại nặng vẫn rất quan trọng.
Điểm mấu chốt là quản lý pH đất. Khi pH đất thấp dưới 5,5, cadimi dễ hòa tan và cây hấp thu mạnh. Duy trì pH đất khoảng 5,5 đến 6,5 kết hợp hữu cơ và vi sinh giúp giảm hòa tan kim loại nặng, đồng thời giúp rễ khỏe và hấp thu dinh dưỡng hiệu quả hơn.
Kết luận
Quy trình vô lân chặn đọt tạo mầm sầu riêng Tây Nguyên cần triển khai sớm trước siết nước 1 đến 1,5 tháng, đi theo đúng nhịp cơi đọt và ưu tiên nguyên tắc an toàn sinh lý. Khi lá dày xanh đậm, cơi đồng đều, chặn đọt thành công và cắt nước đúng thời điểm, vườn sẽ ra mắt cua ổn định, giảm rủi ro đi đọt và tăng tỷ lệ hoa khỏe.
