Big Sale
Auxin là nhóm chất điều hòa sinh trưởng quan trọng nhất đối với quá trình hình thành rễ, phân chia tế bào và sinh trưởng của cây. Trong thực tế, ba loại auxin được sử dụng phổ biến nhất là IBA, IAA và NAA. Chúng đều thuộc “họ auxin”, nhưng cơ chế ổn định, tốc độ phân hủy và khả năng kích thích rễ hoàn toàn khác nhau. Những kiến thức này không phải cảm tính mà đều đã được chứng minh qua nhiều công trình nghiên cứu sinh lý thực vật.
1. IAA (Indole-3-Acetic Acid): Auxin tự nhiên, mạnh nhưng rất dễ phân hủy
IAA là auxin tự nhiên có sẵn trong cây. Đây là phân tử mà thực vật dùng để điều khiển mọi quá trình sinh trưởng: kéo dài tế bào, phân hóa mô, ra rễ, vận động hướng sáng và hướng trọng lực.
Điểm yếu lớn nhất của IAA đã được chứng minh bởi nhiều nghiên cứu sinh lý học: phân tử này bị ánh sáng, nhiệt độ và enzyme IAA-oxidase phá hủy rất nhanh. Nhiều tài liệu ghi nhận thời gian bán hủy chỉ vài giờ đến vài chục giờ, tùy điều kiện.
Điều này có nghĩa: dùng IAA tưới hay phun ngoài thực địa hiệu quả rất thấp nếu không được ổn định bằng muối kali (IAA-K), chất chống oxy hóa hoặc pH thích hợp. Khi dùng đúng cách, IAA vẫn cho hiệu quả kích rễ tốt nhưng kém ổn định nhất trong ba loại auxin.
Tính chất chính:
-
Tự nhiên.
-
Kích rễ tốt nhưng dễ bị phân hủy.
-
Khó sử dụng ngoài thực tế nếu không có dạng ổn định.
2. IBA (Indole-3-Butyric Acid): Ổn định nhất, kích rễ mạnh nhất
IBA là auxin tổng hợp nhưng có cấu trúc rất gần với IAA. Điều thú vị: trong mô cây, IBA có thể chuyển hóa thành IAA nhờ enzyme beta-oxidation. Vì vậy, IBA hoạt động như một “nguồn IAA ổn định”, giải phóng chậm, hiệu quả hơn.
Hàng loạt nghiên cứu về giâm cành và nuôi cấy mô đều thống nhất một điểm: IBA là auxin kích thích rễ tốt nhất. Lý do chính:
-
Bền vững trước ánh sáng và enzyme phân hủy.
-
Thẩm thấu tốt qua mô thực vật.
-
Tạo rễ nhiều, rễ mập, đồng đều.
-
Tác dụng kéo dài nhưng không gây dị dạng.
Trong sản xuất nông nghiệp và nhân giống, IBA gần như là tiêu chuẩn vàng cho xử lý ra rễ.
Tính chất chính:
-
Ổn định nhất trong 3 loại.
-
Kích rễ mạnh nhất, rễ khỏe và đều.
-
Phù hợp giâm cành, phục hồi rễ yếu, kích rễ cây con.
3. NAA (1-Naphthaleneacetic Acid): mạnh, dai dẳng, nhưng dễ gây bỏng nếu lạm dụng
NAA là auxin tổng hợp, ổn định và bền vững hơn cả IAA. Tác động sinh lý của NAA mạnh hơn IAA và có thể ngang hoặc mạnh hơn IBA tùy liều. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cảnh báo NAA dễ gây ức chế sinh trưởng khi sử dụng quá liều.
Các đặc tính đã được chứng minh:
-
Kích rễ nhưng không đều và không đẹp bằng IBA.
-
Ức chế rụng quả non mạnh, dùng nhiều trong cây ăn trái.
-
Dễ gây cháy mô, biến dạng rễ và chồi ở liều cao.
-
Dư âm kéo dài hơn IAA và IBA.
Ứng dụng phổ biến nhất của NAA là chống rụng trái và xử lý điều hòa sinh trưởng — không phải kích rễ chuyên sâu.
Tính chất chính:
-
Tác dụng mạnh, thời gian kéo dài.
-
Hiệu quả chống rụng trái cao.
-
Dễ gây hại nếu pha không chuẩn.
4. So sánh ngắn gọn (dựa trên căn cứ khoa học)
-
IAA: tự nhiên, an toàn nhưng không ổn định.
-
IBA: ổn định nhất, kích rễ tốt nhất, được dùng rộng rãi nhất trong nhân giống.
-
NAA: mạnh, dai nhưng dễ gây ức chế hoặc cháy mô nếu quá liều; phù hợp chống rụng trái hơn là kích rễ chuyên sâu.
Nếu mục tiêu chính là phục hồi rễ, kích rễ mới hoặc giâm cành → ưu tiên IBA.
Nếu mục tiêu là giữ trái, chống rụng → ưu tiên NAA.
Nếu muốn dùng auxin tự nhiên → chọn IAA nhưng phải ở dạng ổn định.
Hiểu đúng bản chất sẽ tránh việc “cứ là auxin thì đều giống nhau”.
5. Kết Luận
Dù cùng nhóm auxin, IAA – IBA – NAA có tính chất và vai trò sinh lý khác nhau. Những khác biệt này đã được mô tả rõ ràng trong các tài liệu sinh lý học thực vật và hàng nghìn nghiên cứu về nhân giống cây. Nắm được đặc tính riêng của từng loại giúp nông dân sử dụng đúng, tránh lãng phí và tránh gây ức chế sinh trưởng do liều sai.
Sự tinh tế của auxin nằm ở đúng liều – đúng mục đích – đúng dạng sử dụng, chứ không nằm ở việc dùng càng nhiều càng tốt.
